Общее·количество·просмотров·страницы

воскресенье, 23 октября 2011 г.

Кияса ёросысь Выль Тӥгырмен гуртысь удмуртъёслэн кырзан сямъёссы.

Туннэ мынам потэ тиледыз тодматэме мынам гуртысьтым кырзан сямъёсын. Макем соос возисько но макем соосты тодо пересьёс но егитъёс. Вераны кулэ, та статья "З:ечбур" но Кияса ёрос "Знамя труда" газетъёсын потиз ни шуыса.

«Чик кырӟатэк, чик вератэк милям сюлэм уг буйга…»

Кырӟан… Кыӵе, мар кужымез вань меда солэн? Удмурт куректон яке шумпотон дыръёссэ котьку кырӟанэн ортчытэ. Сыӵе ини кырӟанлэн кужымез, адямиен со вордӥськем дырысеныз ӵош, улонэз кузя «сюлэмаз» мынэ.
Кияса ёросысь Выль Тӥгырмен гуртын улӥсь калык туж гажаса аслэсьтыз вашкала кырӟанъёссэ возе. Туннэ нуналозь солдатэз-а келяло, сюанэ-а, куное-а мыно, соос одно ик асьсэлэсь вашкала гуръёссэс кырӟалозы. Сидор бӧлякын Быдӟын нунал дыръя, котькуд коркаын ӝӧк сьӧрын пукыса, али ке но  вӧсь гурзэс кырӟало ай. Пересьёсмы, угось, милям туж кырӟасесь, ӵош луо ке чырдӥсь уӵыослы укшало. Соку ини чузъясько пӧртэм вашкала удмурт гуръёс, кудъёсыз паймыто асьсэ чеберенызы. Соос мылкыдэз ик бурдъяло, сюлэме мур пыӵало, вутто кадь кыӵе ке но выжыкыл дуннее. Та кырӟанъёсын шараяське калыклэн «пыдэстэм визь шыкысэз», малы ке шуоно со кырӟанэ калык понэ аслаз сюлмысьтыз вань ӟырдыт мылкыдзэ, визьзэ, малпаськонъёссэ…
Паллянэз: Котова К.А.
Бурез: Беспалова А.П.
Мон ачим но та гуртысь луисько бере, тыршисько дышетыны со кырӟанъёсты. Со понна мон люкасько, гожтӥсько со кырӟанъёсты, медаз вунэ шуыса. Туж бадзын юртэт мыным та пумысен лэсьто: Беспалова Антонида Петровна, Никонова Мария Павловна, Куликова Варама Арсентьевна, Котова Ксения Афанасьевна, Усольцева Ксения Яковлевна, Беспалова Александра Кузьмовна, Шапеева Антонида Кирилловна. Соос тодазы возё на трос гуръёсты, кудъёссэ дышизы егит дыръязы. Жильыртӥсь ошмес кадь чузъясько со гуръёс. Кырӟакузы кудог дыръя синвузы но бам кузязы ваське, угось, сыӵе юн бурмемын соос сюлмазы, сыӵе дуно луо. Азьло дыре, пе, котькуд муртлэн аслаз гурез  вылэм. Нош али дыре кырӟакузы соос шуо та, пе, солэн гурез шуыса. Пиосмуртъёс но туж кырӟасесь азьло вылӥллям, пе. Тужгес но кырӟасьсэ корка шоры пукон вылэ пуксьытыса, кырӟато, пе, вал. Ог-огзылы ӟеч кылъёс вераса, адямиез кадырласа кырӟало вылэм.
Никонова М.П.
Гуртамы вань на кыкез шумприч песянайёс, кудъёсыз арганэн но балалайкаен шудыны дышетско. Мария Павловналы 83 арес ини, но арганэн шудыны алигес дышетскыны кутски со шуэ. Нош балалайкаен умой шудэ но, кырӟа но. «Выль арган басьто но бассэ шудыны дышо али»,- шуэ Мария Павловна. Нош Ксения Афанасьевна арганэн туж умой шудэ ини. Кема ик ӧвӧл балалайка басьтэм. Табере со Мария Павловна доры, пе, ветлӥсько, шудыны дышетскисько.
Кырӟан сюлэмысь потэ, йырысь уг поты шуо соос. Паймытӥз на монэ Антонида Петровна, кудзэ одӥг вашкала кырӟанлы уйвӧтаз дышетэм кулэм апаез. Со шуэм, пе, туж мӧзмид, кайгырид ке, та кырӟанэз кырӟа, та мынам яратоно кырӟанэ вал. Кудӥз изьыны выдыкум, уйин, кырӟанлы дышисько, пе, вашкала гуръёсты тодам вайисько, кудӥз егит дыръяз пересьёслэсь, анай-атайзылэсь кылыса, соосын ӵош кырӟаса дышим шуо.
Мыным но со кырӟанъёс туж матын луизы ини, сюлэме ик бурмизы. Али дыре мон вашкала кырӟанъёсты люкасько, кырӟасько, куд-огъёссэ «Чипчирган» ансамбльын но кырӟаськом. Тини озьы, дыр со гуръёсты медаз ӵушы шуыса, мон соосты выльысь «улӟьытӥсько» кадь потӥсько.

Паллянэз: Лекомцева (Шапеева) Н.Ю.
Бурез: Куликов В.Г.
Сыӵе тӥни кырӟанлэн кужымез, адями та дуннеын ӧз ни улы ке но, кылёз та дуннее солэн кырӟам-верам гуръёсыз. Выль Тӥгырмен гуртысь пересьёс уӵыос сямен чирдо, уг вунэто асьсэлэсь вашкала сямъёссэс. Дышето милемыз – егитъёсыз, дауръёс ӵоже улӥсь но пересьмисьтэм вашкала гуръёслы. Со понна туж бадӟьын тау шуэмэ потэ тӥледлы гажано песянайёс, удмуртлыкез уд вунэтӥське, милемлы пыӵатӥськоды шуыса. Бадӟьын тау тӥледлы!
Ватсаны кулэ на, вордиськем гуртысьтым крезьгур фольклорез эскеронлы сизьыса гожтэмын на нимысьтыз доклад "Музыкальный фольклор киясовских удмуртов: традиции и современность". Со докладэн пыриськи вал Петрозаводскысь крезьгуръя консерваториялэн конференцияз, статьяе печатласькиз бичетазы.

Комментариев нет:

Отправить комментарий